Wat is een lijkwade?

De lijkwade bij het afscheid

Een lijkwade is een grote rechthoekige doek waarin een overledene wordt gewikkeld in plaats van in een traditionele uitvaartkist. De lijkwade biedt een natuurlijk en intiem alternatief en geeft nabestaanden de mogelijkheid om hun dierbare op een sobere, persoonlijke en vaak duurzame manier te begeleiden naar de laatste rustplaats. Een lijkwade wordt meestal gebruikt in combinatie met een opbaarplank, zodat het lichaam veilig en waardig kan worden gedragen.

De oorsprong van een lijkwade

Het gebruik van een lijkwade is eeuwenoud. In veel culturen, zoals het jodendom en de islam, is de lijkwade het traditionele omhulsel bij een begrafenis. Ook in boeddhistische en hindoeïstische tradities wordt de overledene vaak in doeken gehuld. In oude christelijke tradities symboliseerde de lijkwade gelijkheid: ongeacht status of rijkdom werd iedereen in een eenvoudige doek ter aarde besteld.

In Nederland werd de doodskist lange tijd als vanzelfsprekend gezien. Tegenwoordig, met de groeiende aandacht voor eenvoud en duurzaamheid, wint de lijkwade opnieuw aan betekenis. Vooral bij natuurbegrafenissen of wanneer families kiezen voor een minimalistisch en ecologisch afscheid, wordt de lijkwade steeds vaker gebruikt.

Hoe ziet een lijkwade er uit?

lijkwade opbaarplank

Een lijkwade is doorgaans gemaakt van natuurlijke, biologisch afbreekbare materialen zoals katoen, linnen, hennep of wol. Steeds vaker wordt gekozen voor duurzame stoffen met keurmerken zoals GOTS of Fairtrade. De overledene wordt liefdevol in de doek gewikkeld, vaak met kleine persoonlijke voorwerpen zoals bloemen, foto’s of een brief. Voor kinderuitvaarten bestaan er speciale, kleinere en zachte varianten.

Het gebruik van de lijkwade

Het gebruik van een lijkwade verloopt meestal stap voor stap:

de overledene wordt gewassen en verzorgd;
de lijkwade wordt zorgvuldig uitgespreid;
de overledene wordt door de nabestaanden in de doek gewikkeld;
de lijkwade wordt op een stevige opbaarplank of draagbaar gelegd;
tijdens de uitvaart kan de lijkwade zichtbaar blijven of eenvoudig worden bedekt;
bij begrafenis of crematie dient de lijkwade als natuurlijk omhulsel.

Praktische en juridische aspecten

Nederland: een lijkwade is wettelijk toegestaan als alternatief voor een kist, mits de overledene op een stevige opbaarplank ligt die gedragen kan worden. Begraafplaatsen of crematoria kunnen aanvullende eisen stellen aan draagbaarheid en materiaal.
België: hier blijft een kist verplicht. Een lijkwade kan alleen in combinatie met een eenvoudige of ecologische kist worden toegepast. Er is wel steeds meer aandacht voor duurzaamheid, waardoor de discussie over alternatieven groeit.

De betekenis van een lijkwade voor nabestaanden

Een lijkwade geeft het afscheid een zachte, sobere en natuurlijke uitstraling. Voor nabestaanden kan het wikkelen in een doek een diep emotioneel moment zijn. Het benadrukt eenvoud en verbondenheid met de natuur, en wordt vaak gezien als een symbool van gelijkheid: iedereen gaat in dezelfde eenvoud de dood tegemoet.

Het gebruik van een lijkwade kan voor families persoonlijker en menselijker aanvoelen dan een kist. De overledene blijft zichtbaar en nabij tot het laatste moment, wat de beleving van het afscheid intenser maakt.

Veelgestelde vragen over een lijkwade - FAQ

Is een lijkwade toegestaan in Nederland en in België?
Ja, in Nederland is een lijkwade sinds 1991 wettelijk toegestaan, mits er gebruikgemaakt wordt van een stevige draagplank. In België blijft vooralsnog het gebruik van een kist verplicht en kan een lijkwade alleen in combinatie met een kist toegepast worden. Overleg altijd met uw uitvaartbegeleider of crematorium voor eventuele lokale regels.

Wat kost een lijkwade gemiddeld?
De prijzen variëren meestal tussen € 300 en € 900, afhankelijk van materiaal en ontwerp.

Kan een lijkwade gepersonaliseerd worden?
Ja, lijkwaden zijn vaak verkrijgbaar in verschillende stoffen, kleuren en patronen. Sommige families kiezen voor een handgemaakte of zelfs zelfgemaakte doek.

Wordt een lijkwade ook bij crematies gebruikt?
Ja, ook bij crematie mag een lijkwade worden toegepast, zolang deze uit brandbare materialen bestaat. Onze lijkwaden bestaan uit natuurlijke materialen zoals katoen, linnen of wol zijn geschikt voor crematie. Sommige crematoria hanteren aanvullende regels, bijvoorbeeld het natmaken van de wade. Informeer altijd vooraf bij het crematorium.

Mag ik aanwezig zijn bij het inwikkelen van de overledene?
Het wikkelen van een dierbare wordt vaak ervaren als een intiem en waardevol ritueel. Nabestaanden nemen zo gezamenlijk een moment van rust en nabijheid. Het helpt om het afscheid bewust te beleven en vormt voor veel mensen een eerste stap in de rouwverwerking.

Is een opbaarplank verplicht bij gebruik van een lijkwade?
Voor een opbaring thuis of in een uitvaartcentrum is een plank niet verplicht. Voor een crematie of begrafenis is een opbaarplank wél noodzakelijk, omdat deze zorgt voor draagkracht en veiligheid tijdens vervoer en ceremonie.

Kan een opbaarplank mee de crematieoven in?
De meeste planken kunnen zonder probleem mee de oven in, zolang ze volledig van natuurlijke en brandbare materialen zijn gemaakt. Sommige gevlochten baren hebben geen vlakke bodem en vereisen een inschuifplank. Bij twijfel kunt u dit het best navragen bij het crematorium.

Is onderkleding verplicht onder een lijkwade?
Nee, onderkleding is niet verplicht. Veel families kiezen er wel voor uit respect of stijl. Wie voor natuurlijke materialen wil kiezen, kan bijvoorbeeld linnen onderkleding gebruiken.

Hoe wordt een overledene vervoerd in een lijkwade?
Vervoer gebeurt altijd met een opbaarplank of draagbaar. Voor extra stevigheid kunnen sluitlinten of banden om de wade en plank worden aangebracht. Dit zorgt ook tijdens vervoer voor een veilige en waardige omhulling.

Kan een lijkwade openvallen?
Niet wanneer de vouwinstructies worden gevolgd. Elke wade wordt geleverd met veiligheidsspelden. Bij bijzondere situaties, zoals een uitvaart in de buitenlucht of een zwaarder lichaam, kunnen extra sluitbanden worden gebruikt.

Hoe werkt het koelen in combinatie met een lijkwade?
Koelen is mogelijk bij alle waden en opbaarmaterialen. Bij houten planken wordt de koelplaat onder de plank geplaatst. Bij gevlochten materialen ligt de koelplaat vaak bovenop of in de mand. Dikkere waden, zoals wol, houden warmte langer vast. Soms is het beter eerst te koelen en daarna de wade te sluiten.

Is lijkvocht een probleem bij gebruik van een wade?
Meestal niet, mits er goed gekoeld wordt. Indien nodig kunnen absorberende doeken worden gebruikt. Een lichte balseming (thanatopraxie) kan ook worden overwogen. Overleg dit altijd met uw uitvaartbegeleider.

Zijn lijkwaden toegestaan op natuurbegraafplaatsen?
Ja. Op natuurbegraafplaatsen mag worden begraven zonder kist, mits alle materialen volledig natuurlijk en afbreekbaar zijn. Een lijkwade met draagbaar is hiervoor een veelgebruikte combinatie. Controleer altijd de specifieke regels van de betreffende natuurbegraafplaats.

Welke producten zijn geschikt voor natuurbegraven?
Producten van volledig natuurlijke materialen zijn meestal toegestaan. In onze categorie kunt u filteren op natuurbegraven om snel te zien welke waden en planken voldoen aan deze eisen.

Hoe wordt een lijkwade gevouwen?
Bij elke lijkwade leveren wij duidelijke vouwinstructies. De meest gebruikte methode is eenvoudig en veilig. Voor dikkere waden, zoals wollen varianten, bestaat een aangepaste vouwmethode zodat de doek mooi en stevig sluit.

Lees verder over verwante onderwerpen

Wilt u meer weten? Lees ook onze pagina’s over: doodskist, grafmand en afleggen

Inspiratie uit onze blogs:

Een persoonlijk en liefdevol gedenkteken

Wilt u meer weten over manieren om de herinnering levend te houden, zoals met een lijkwade of andere gedenkmogelijkheden? Bekijk ons assortiment biologischafbreekbare urnen, lijkwaden, opbaarplanken en opbaarmanden of neem gerust contact met ons op voor persoonlijk advies.